Już 1 lipca 2023 r. wchodzi w życie kolejna znacząca nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego. Wprowadza ona liczne zmiany, także w obszarze postępowań dotyczących spraw z zakresu własności intelektualnej.
Ustawa wprowadza ponad 100 zmian. Zgodnie z uzasadnieniem projektu zmiany mają na celu uproszczenie obowiązujących procedur, zmniejszenie obciążenia sądów pracą, skrócenie czasu trwania postępowań, a także ułatwienie stronom i pełnomocnikom kontaktu z sądem oraz wypełnienie luk w obowiązującym prawie. Większość nowych przepisów wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy, tj. 1 lipca 2023 r. Poniżej omawiamy najważniejsze zmiany ze szczególnym uwzględnieniem tych, które dotyczą spraw z zakresu własności intelektualnej.
SPRAWY Z ZAKRESU WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ - ZMIANY W POSTĘPOWANIU ZABEZPIECZAJĄCYM
Z perspektywy spraw z zakresu własności intelektualnej najważniejsze zmiany zostały wprowadzone w przepisach dotyczących postępowania zabezpieczającego. Można zauważyć, że nowe przepisy w pewnym zakresie sankcjonują dotychczasową praktykę orzeczniczą.
Ocena przesłanki uprawdopodobnienia roszczenia (art. 7301 § 11 k.p.c. oraz art. 736 § 5 k.p.c.)
Nowelizacja wprowadza nowe zasady dotyczące oceny przesłanki uprawdopodobnienia roszczenia w sprawach z zakresu własności intelektualnej. Sąd będzie musiał wziąć pod uwagę prawdopodobieństwo unieważnienia prawa wyłącznego w innym toczącym się postępowaniu. Zgodnie z treścią art. 7301 § 11 k.p.c. okoliczność ta będzie ustalana w oparciu o informacje pochodzące od stron, chyba że jest ona znana sądowi z urzędu. Ponadto, w art. 736 § 5 k.p.c. wprowadzono nowy wymóg w postaci obowiązku zamieszczenia we wniosku o zabezpieczenie informacji o tym, czy toczy lub toczyło się postępowanie w przedmiocie unieważnienia prawa wyłącznego albo oświadczenia strony lub uczestnika postępowania o braku wiedzy o takim postępowaniu. Zmiana dotycząca oceny przesłanki uprawdopodobnienia roszczenia co do zasady oceniana jest pozytywnie. Wskazuje się bowiem, że odpowiada ona standardom wynikającym z orzecznictwa unijnego.
Konieczność wysłuchania obowiązanego (art. 755 § 22 k.p.c.)
Nowelizacja wprowadza wymóg wysłuchania obowiązanego przed podjęciem przez sąd decyzji dotyczącej udzielenia zabezpieczenia w sprawach z zakresu własności intelektualnej. Z uzasadnienia projektu ustawy wynika, że wprowadzona zmiana ma zapobiegać nadużywaniu instytucji zabezpieczenia roszczeń w sporach między przedsiębiorcami. Zgodnie z treścią art. 730 § 22 k.p.c. warunek dotyczący obligatoryjnego wysłuchania obowiązanego nie będzie obowiązywał między innymi w sytuacji, w której konieczne jest natychmiastowe rozstrzygnięcie wniosku, czy zabezpieczenie w całości podlega wykonaniu przez komornika. Zmiana dotycząca konieczności wysłuchania obowiązanego budzi pewne kontrowersje. Wskazuje się bowiem, że przyjęte rozwiązanie stoi w sprzeczności z zasadą szybkości postępowania zabezpieczającego, która gwarantowała efektywność udzielanej ochrony prawnej. Z drugiej strony zauważa się, że dla zapobieżenia nadużywania instytucji zabezpieczenia roszczeń wystarczające byłoby uregulowanie instytucji tzw. listów ochronnych, które i tak funkcjonują w praktyce.
Przesłanka pilności (art. 755 § 23 k.p.c.)
Nowelizacja wprowadza również tzw. przesłankę pilności postulowaną szeroko zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie. Po wejściu w życie komentowanych zmian wniosek o udzielenie zabezpieczenia złożony po upływie 6 miesięcy od dnia, w którym strona lub uczestnik postępowania powziął wiadomość o naruszeniu przysługującego mu prawa wyłącznego, zostanie oddalony. Tym samym, wprowadzony art. 755 § 23 k.p.c. sankcjonuje praktykę stosowaną dotychczas przez niektóre sądy własności intelektualnej. Zmiana dotycząca przesłanki pilności co do istoty oceniania jest pozytywnie. Wskazuje się, że nowy wymóg odpowiada generalnym założeniom i celom postępowania zabezpieczającego, które co do zasady zmierza do udzielenia ochrony prawnej w pilnych sprawach. Jednak z drugiej strony nowy przepis budzi pewne kontrowersje, w szczególności w zakresie rozumienia przesłanki „powzięcia wiadomości o naruszeniu prawa wyłącznego”.
Rozpoznawanie zażaleń w postępowaniu zabezpieczającym (art. 741 § 1 i § 2 k.p.c.)
Nowelizacja wprowadza zmiany dotyczące rozpoznawania zażaleń w postępowaniu zabezpieczającym. Zgodnie z ustawą z 31 marca 2023 r. nie będzie już obowiązywało tzw. „zażalenie poziome”, które zostało wprowadzone poprzednią nowelizacją z 2019 r. Po wejściu w życie komentowanych zmian zażalenia na postanowienia sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia będą rozpoznawane przez sąd drugiej instancji. W uzasadnieniu projektu ustawy zauważono, że brak zabezpieczenia może w niektórych sytuacjach uczynić całkowicie bezprzedmiotowym prowadzenie procesu i wyjaśniono, że jedna z najważniejszych decyzji w toku postępowania powinna zostać poddana kontroli przez sąd wyższego szczebla. Ponadto, w art. 741 § 1 k.p.c. wprowadzono możliwość zaskarżania postanowień wydanych przez sąd rozpoznający sprawę co do istoty w drugiej instancji, w przypadku, gdy sąd ten wydał postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, orzekając w przedmiocie wniosku o udzielenie zabezpieczenia po raz pierwszy. Zgodnie z art. 741 § 2 k.p.c. takie zażalenie będzie rozpoznawał inny skład sądu drugiej instancji. Zmiana dotycząca rozpoznawania zażaleń w postępowaniu zabezpieczającym jest oceniana pozytywnie. Z uwagi na istotne znaczenie i daleko idący wpływ postanowienia o zabezpieczeniu na sytuację prawną zainteresowanych podmiotów za zasadne uznaje się poddanie kontroli decyzji w przedmiocie zabezpieczenia sądowi wyższego szczebla.
ZMIANY DOTYCZĄCE SPRAW Z ZAKRESU DÓBR NIEMATERIALNYCH – ZASADY EGEZKUCJI OBOWIĄZKU PUBLIKACJI PRZEPROSIN W SPRAWACH O NARUSZENIE DÓBR OSOBISTYCH (art. 1050 § 4 k.p.c.)
Nowelizacja wprowadza nową regulację dotyczącą egzekucji tzw. czynności niezastępowalnych. Do tej pory w przypadku zwłoki dłużnika w wykonaniu obowiązku złożenia oświadczenia w sprawach dotyczących naruszenia dóbr osobistych wierzyciel mógł żądać sądowego upoważnienia do wykonania tej czynności na koszt dłużnika. W praktyce wierzyciel mógł samodzielnie zamówić publikację przeprosin, a następnie obciążyć drugą stronę kosztami, których wysokość niekiedy mogła sięgnąć kilkuset tysięcy złotych. Po wejściu w życie komentowanego przepisu zasady dotyczące egzekucji obowiązku publikacji przeprosin w sprawach dotyczących naruszenia dóbr osobistych ulegną znaczącej zmianie. Od 1 lipca 2023 r. w przypadku braku złożenia przez dłużnika oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, pomimo wyznaczenia terminu do jego złożenia i zagrożenia mu grzywną, sąd wymierzy dłużnikowi grzywnę w wysokości do piętnastu tysięcy złotych i nakaże zamieszczenie oświadczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na jego koszt. Nowe zasady egzekucji obowiązku publikacji przeprosin w sprawach o naruszenie dóbr osobistych są bezsprzecznie oceniane negatywnie. Przeprosiny w Monitorze Sądowym i Gospodarczym wydają się niewystarczającym środkiem naprawczym, zwłaszcza w sytuacji, w której naruszenie dobra osobistego nastąpiło w środkach masowego przekazu. Wprowadzone przez ustawodawcę rozwiązanie może zatem niejednokrotnie uniemożliwiać osiągnięcie zasadniczego celu przeprosin.
ZMIANY FORMALNE W PISMACH PROCESOWYCH (art. 1281 k.p.c.)
Nowelizacja wprowadza również nowy wymóg formalny dla pism procesowych. Nowy przepis – art. 1281 k.p.c. – wymaga, aby pismo procesowe wnoszone przez stronę zastępowaną przez profesjonalnego pełnomocnika zawierało wyraźnie wyodrębnione oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski, w tym wnioski dowodowe. W art. 1281 k.p.c. wprost wskazano, że wnioski dowodowe zgłoszone wyłącznie w uzasadnieniu pisma nie wywołują skutków, jakie ustawa wiąże z ich zgłoszeniem. W uzasadnieniu projektu wyjaśniono, że celem tej zmiany jest wprowadzenie obowiązku konstruowania pism procesowych w sposób zwięzły i przejrzysty oraz usankcjonowanie obowiązku wyraźnego wyodrębnienia petitum. Artykuł 1281 k.p.c. z jednej strony zwiększa wymogi formalne sporządzania pism procesowych, jednak z drugiej strony nowy przepis jest zgodny z dotychczasową praktyką wielu pełnomocników procesowych.
POZOSTAŁE ZMIANY
Ponadto, najważniejsze zmiany dotyczą:
OCENA NOWELIZACJI
Nowelizacja budzi wiele skrajnych ocen. Z jednej strony część nowych przepisów komentowana jest pozytywnie. Z aprobatą spotkały się zmiany dotyczące rozpoznawania zażaleń w postępowaniu zabezpieczającym, na mocy których zrezygnowano z tzw. „zażalenia poziomego”. Z drugiej strony, w sposób definitywnie negatywny ocenia się nowe zasady egzekucji obowiązku publikacji przeprosin w sprawach o naruszenie dóbr osobistych. Jeśli zaś chodzi o zmiany wprowadzone w odniesieniu do postępowania zabezpieczającego w sprawach z zakresu własności intelektualnej, to w tym zakresie trudno dokonać jednoznacznych ocen. Z jednej strony należy zauważyć, że nowe przepisy niewątpliwie wzmacniają pozycję obowiązanych, wprowadzając zasadę kontradyktoryjności i istotne ograniczenie czasowe dla wniesienia wniosku o zabezpieczenie. Jednak z drugiej strony należy zwrócić uwagę, że wprowadzone zmiany co do zasady odpowiadają generalnym założeniom i celom postępowania zabezpieczającego. Nowe przepisy zmierzają również do zapewnienia równości sił i środków, jakimi dysponują uczestnicy postępowania zabezpieczającego, a w konsekwencji z pewnością wpłyną na strategie działań podejmowanych przez uprawnionych.
Pl. Trzech Krzyży 10/14
00-499 Warszawa
tel: (+48) 22 299 60 70
ul. Marokańska 2s lok 4
03-977 Warszawa
tel: (+48) 579 066 338
Copyright © 2020 - Hasik Rheims & Partners
Desing by Agnieszka Kruszewska