Kilka miesięcy temu wszyscy autorzy, którzy powierzyli zarządzanie swoimi prawami Stowarzyszeniu Autorów ZAIKS, otrzymali do podpisania nową treść umowy o zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi. Zaproponowane zmiany to wynik ważnych nowelizacji ustaw dotyczących zbiorowego zarządzania.
Potwierdzenie dotychczasowych zasad
W nowej umowie najważniejsze zasady relacji twórcy z ZAIKSem pozostały niezmienione. Nadal:
Czy autor może przenieść swoje prawa autorskie, jeżeli podpisze umowę z ZAIKSem?
W nowej umowie zostały jednak wprowadzone nowe zapisy dotyczące kilku istotnych zagadnień. Jednym z takich postanowień jest zobowiązanie autora do nieprzenoszenia autorskich praw majątkowych na podmioty nie będące wydawcami, którzy również powierzyli przysługujące im prawa zarządowi ZAIKS.
Jeżeli jednak twórca zignoruje powyższe zobowiązanie umowne i w prawidłowy sposób przeniesie swoje autorskie prawa majątkowe na inny podmiot niż wydawcę związanego z ZAIKSem, takie przeniesienie należy uznać za skuteczne. Będzie ono jednak „obciążone zbiorowym zarządem”, a także będzie stanowiło podstawę dla ZAIKSu do wypowiedzenia autorowi umowy powierzenia praw, jeżeli przeniesienie praw skutkuje brakiem możliwości należytego sprawowania zarządu prawami. Trudno określić, jaką praktykę ZAIKS przyjmie w powyższym zakresie.
Czy autor może negocjować umowę z ZAIKSem?
Umowa powierzenia praw ZAIKS nie podlega negocjacjom. Autor może jednak dostosować umowę do swoich potrzeb w kilku ważnych obszarach. Może on ograniczyć zakres powierzenia praw w odniesieniu do:
Ograniczenie zarządzania z punktu pierwszego dotyczy rodzajów utworów wskazanych w zezwoleniu ministra kultury i sztuki, które zakreśla ramy działalności ZAIKSu, czyli utworów:
Co istotne, nie jest możliwe wyłączenie z zarządzania jednego lub kilku utworów. Trzeba to zrobić w odniesieniu do całej kategorii utworów lub całego pola eksploatacji lub całego terytorium.
Ograniczenie zakresu powierzenia praw sprawia, że autor sam zarządza swoimi prawami w wyłączonym obszarze.
Czy autor może udzielić samodzielnie licencji na korzystanie ze swojej twórczości?
Kolejną nowością jest możliwość samodzielnego udzielania przez autora nieodpłatnych licencji na niekomercyjne korzystanie z utworów, nawet jeżeli prawami do nich zarządza ZAIKS. Nowa umowa powierzenia praw ustanawia szczegółowy tryb udzielania przez autora takiej licencji, przewidzianej w ustawie o zbiorowym zarządzaniu[1] oraz związane z tym obowiązki informacyjne autora względem ZAIKSu. ZAIKS udostępnił autorom również wzór takiej umowy licencyjnej (link).
Czy zmiany są korzystne dla autorów?
Niewątpliwa korzyść dla twórców wynikająca z nowej umowy o zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi ZAIKS to wyjaśnienie wielu wątpliwości, które wynikały z zapisów dotychczasowych umów oraz dostosowanie zasad sprawowania zbiorowego zarządu do nowych regulacji prawnych. Nowa umowa budzi też kontrowersje. Środowisko autorów z niepokojem przyjęło jasno sformułowane zobowiązanie do nieprzenoszenia praw na inne podmioty niż wydawcy chroniący swoje prawa w ZAIKSie. Praktyka pokaże, na ile postanowienia nowej umowy okażą się instrumentem chroniącym autorów przed zawieraniem niekorzystnych dla nich umów, a na ile będą sprowadzały na nich ryzyko realnych kłopotów związanych z niewykonaniem zobowiązania zawartego w umowie z ZAIKSem.
[1] Ustawa o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi z dnia 15 czerwca 2018 r., Dz.U. z 2018 r. poz. 1293
Pl. Trzech Krzyży 10/14
00-499 Warszawa
tel: (+48) 22 299 60 70
ul. Marokańska 2s lok 4
03-977 Warszawa
tel: (+48) 579 066 338
Copyright © 2020 - Hasik Rheims & Partners
Desing by Agnieszka Kruszewska