Nowe wymogi pism procesowych w zakresie wniosków dowodowych

Nowe wymogi pism procesowych w zakresie wniosków dowodowych- Ustawa z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

Uzasadnienie wprowadzonych zmian

Na mocy Ustawy z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw dodano art. 128¹ w brzmieniu: „Pismo wnoszone przez stronę zastępowaną przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej powinno zawierać wyraźnie wyodrębnione oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski, w tym wnioski dowodowe. Jeżeli pismo zawiera uzasadnienie, wnioski dowodowe, zgłoszone tylko w tym uzasadnieniu, nie wywołują skutków, jakie ustawa wiąże ze zgłoszeniem ich przez stronę.”

W uzasadnieniu projektu ustawy wskazano, że projektowany przepis ma być wyrazem konkretyzacji klauzuli poszanowania dobrych obyczajów wynikającej z art. 3 k.p.c., a celem tego przepisu jest przede wszystkim zmobilizowanie zawodowych pełnomocników do konstruowania pism procesowych w sposób zwięzły i przejrzysty, aby wyraźnie wyodrębnić w nich petitum. Ustawodawca wskazał, że zgłoszenie wniosków dowodowych jedynie w uzasadnieniu obszernych pism rodzi ryzyko ich przeoczenia. Wskazano, że zmiany będą miały korzystny wpływ na ekonomikę procesu, albowiem zwięzłe podanie wniosków dowodowych na wstępie pisma umożliwi zarówno sądowi, jak i drugiej stronie szybkie zapoznanie się z jego treścią.

Skutki zgłoszenia wniosków dowodowych wyłącznie w uzasadnieniu

Wprowadzony przepis przewiduje, że wnioski dowodowe zgłoszone tylko w uzasadnieniu pisma, nie wywołują skutków, jakie ustawa wiąże ze zgłoszeniem ich przez stronę. W uzasadnieniu wskazano, że sankcją za zgłoszenie istotnych wniosków dowodowych jedynie w uzasadnieniu pisma procesowego powinno być ich całkowite pominięcie przez sąd, bez wydawania w tym przedmiocie żadnych dodatkowych rozstrzygnięć (jako że nie będą one wywoływały skutków, jakie ustawa wiąże ze złożeniem ich przez stronę). Reasumując, intencją ustawodawcy jest potraktowanie tych wniosków jako nieistniejących.

Wątpliwości i zagrożenia

Uzasadnienie projektu wskazuje, że celem nowego przepisu jest przede wszystkim zmobilizowanie zawodowych pełnomocników do konstruowania pism procesowych w sposób zwięzły i przejrzysty, aby wyraźnie wyodrębnić w nich petitum. Literalna wykładnia przepisu budzi jednak wątpliwości, czy projektowany przepis rzeczywiście obejmuje swoim zakresem wyłącznie pisma składane przez profesjonalnych pełnomocników, czy też pisma wnoszone zarówno przez profesjonalnych pełnomocników, jak i stronę bezpośrednio, jeśli strona w danym postępowaniu jest zastępowana przez profesjonalnego pełnomocnika.

Przepis stanowi bowiem o piśmie wnoszonym przez stronę zastępowaną przez profesjonalnego pełnomocnika, nie wskazuje zaś na pismo wnoszone przez profesjonalnego pełnomocnika. Wskazać w tym miejscu należy, iż np. art. 130^1a§1 kpc wprost odwołuje się do pisma procesowego wniesionego przez profesjonalnego pełnomocnika (różnicując skutki wniesienia pisma osobiście przez stronę, choćby miała ona profesjonalnego pełnomocnika), a art. 128¹ kpc wskazuje na stronę, nie zaś na pełnomocnika. Jakkolwiek zatem profesjonalny pełnomocnik działa za stronę (tj. zastępuję stronę), to niespójność terminologiczna ustawodawcy budzi uzasadnione wątpliwości co do rzeczywistego zakresu zastosowania nowego art. 128¹ kpc. Potraktowanie wniosków dowodowych jako nieistniejących jest daleko idącą sankcją, zwłaszcza w sytuacji, w której strona nie zostałaby o nowym wymogu formalnym uprzednio pouczona, a z dowolnych przyczyn zechciałaby w toku postępowania, będąc zastępowanym przez profesjonalnego pełnomocnika, złożyć pismo osobiście.

Jakkolwiek trafny jest postulat KRRP, iż „Unormowanie to może prowokować udzielanie stronom pomocy prawnej przez radców prawnych i adwokatów, bez sygnowania sporządzanych przez nich pism procesowych”, to wątpliwości budzi sytuacja, czy zakresem obowiązywania nowego przepisu byłaby objęta sytuacja, w której pełnomocnik byłby przez stronę ustanowiony, ale nie złożyłby danego pisma.

Nadto, jeśli wnioski dowodowe nie wywołałyby skutków, jakie ustawa wiąże ze zgłoszeniem ich przez stronę, a sąd nie wydałby żadnego orzeczenia ani nie zakomunikowałby w jakikolwiek sposób, iż traktuje je za nieistniejące, strona na żadnym etapie postępowania nie otrzymałaby informacji zwrotnej, w jaki sposób sąd ocenił wnioski. Nadto, skoro wniosek miałyby nie wywołać skutków, to otwarte pozostaje pytanie, czy sąd zobowiązany byłby ten fakt odnotować w uzasadnieniu, czy też przyjąć fikcję, że wniosku nie zgłoszono. Kończąc należy wskazać, iż sankcją objęte są wyłącznie wnioski dowodowe, nie zaś wszelkie wnioski a nowelizacja wymaga dalszych prac ustawodawcy.

r.pr. Adrian Nosal, r.pr. Jakub Kozak, r.pr. Eric Rheims